Plukinderen moeten evenveel kunnen erven als eigen kinderen.

Het Grondwettelijk Hof oordeelt in een arrest dat beide plusouders een pluskind van 18 jaar of ouder moeten kunnen adopteren. Tot nu was adoptie beperkt tot één plusouder. Het Hof zet de deur open voor een gunstiger erfenisregeling voor pluskinderen.

Twee meerderjarige pluskinderen stapten vorig jaar naar de Antwerpse familierechtbank omdat ze zich wilden laten adopteren door hun plusvader. Die was jarenlang getrouwd met hun biologische moeder.

De kinderen vroegen de juridische verankering van de goede familieband met de man die hen van kleins af mee opvoedde. Daarnaast was de adoptie belangrijk voor een latere erfenis. Na een adoptie zouden de pluskinderen kunnen erven tegen dezelfde voorwaarden als het kind van de plusvader uit een andere relatie.

'Bij de verdeling van de erfenis maakt zo'n adoptie een verschil', zegt Frederik Swennen, hoogleraar familierecht aan de Universiteit Antwerpen en advocaat. 'Kinderen krijgen samen automatisch de helft van een nalatenschap. Pluskinderen kunnen hoogstens de andere helft erven. Als er meerdere pluskinderen zijn, zijn zij in het nadeel.'

Swennen geeft een voorbeeld. 'Bij een ouder met een kind en twee pluskinderen erft het biologische kind de helft. De twee pluskinderen moeten de andere helft verdelen, en erven elk een vierde van de nalatenschap. Na adoptie zijn de pluskinderen volgens het erfrecht gelijk aan het biologische kind. Elk krijgt dan een derde. De pluskinderen gaan er dus op vooruit.' Voor de Vlaamse erfbelasting maakt het niet uit. 'Die tarieven zijn al hetzelfde voor kinderen en pluskinderen', zegt Swennen.

Probleem

Hoewel alle betrokkenen in de Antwerpse familiezaak zich in de adoptie konden vinden, zag de familierechter een probleem. De pluskinderen waren eerder al geadopteerd door hun plusmoeder aan vaderszijde. De wettelijke vader en plusmoeder verzetten zich niet tegen de adoptie, maar de wet verhindert een dubbele, kruiselingse plusouderadoptie aan vaders- en moederskant.

'De wetgever heeft die beperking destijds opgelegd om proefadopties en misbruiken, zoals erfenisjacht, te voorkomen. Bovendien huivert de wetgever van meerouderschap, uit vrees dat in situaties met drie of vier ouders meer conflicten ontstaan', zegt Swennen. 'Daarom gaat de wet bij minderjarigen nog altijd uit van het principe dat kinderen maar twee ouders met ouderlijk gezag hebben.'

Discriminatie

Maar hier ging het om meerderjarige kinderen, bij wie conflicten over ouderlijk gezag geen rol spelen. De familierechter vroeg het Grondwettelijk Hof of de beperking op een tweede plusouderadoptie niet in strijd was met het grondwettelijk recht op eerbiediging van het gezinsleven en het verbod op discriminatie. Is het wel eerlijk dat kinderen en kandidaat-adoptieouders bij de eerste plusouderadoptie een andere behandeling krijgen dan bij de tweede?

Het Hof oordeelde eind mei in een arrest dat de beperking op een tweede plusouderadoptie inderdaad ongrondwettig is. Het argumenteert dat de beperkingen onredelijke consequenties hebben voor de twee meerderjarige kinderen die geadopteerd wensen te worden door de plusouder, met wie ze een duurzame ouder-kindrelatie hebben opgebouwd. De beperkingen in de wet zijn er vooral gekomen om de stabiliteit van verwantschapsbanden te waarborgen. Maar in dit geval zou een tweede adoptie leiden tot nog stevigere, juridisch verankerde banden.

1 op 10

Volgens de jongste Gezinsenquête uit 2016 was toen een op de tien gezinnen in Vlaanderen een nieuw samengesteld gezin. Dat komt neer op 95.000 gezinnen. De beslissing van het Grondwettelijk Hof kan een grote impact hebben op veel pluskinderen van 18 jaar of ouder. Als zij geadopteerd willen worden door een tweede plusouder, biedt het arrest munitie om dat juridisch af te dwingen.

'Het arrest is een belangrijke stap, ook al gaat het alleen over meerderjarige kinderen', zegt Swennen. 'De politiek moet er nu mee aan de slag. Er moet een aanpassing van de wetgeving komen.'

Swennen hoopt dat het oordeel van het Grondwettelijk Hof de deur openzet voor tweevoudige adoptie van minderjarige pluskinderen, al ligt dat politiek moeilijk. De Vivaldi-ploeg sprak in het regeerakkoord af discussies over ethische kwesties te mijden en er alleen bij consensus over te beslissen.

'Toch is een hervorming broodnodig in tijden met almaar meer nieuw samengestelde gezinnen', zegt hij. 'Bovendien blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat mensen goed nadenken over meerouderschap, zodat er net minder conflicten zijn dan bij een traditioneel koppel datouder wordt. Op mijn kantoor begeleid ik dikwijls ouders en plusouders bij het opstellen van zo'n plan. Dat zijn serieuze vergaderingen. Vooral het gebrek aan wetgeving veroorzaakt conflicten.'

Bron:  De Tijd